Jak kultura może wpływać na osobowość?

Dziecko przychodząc na świat, nie posiada osobowości. Osobowość wykształca się dopiero w trakcie życia. Oczywiście już noworodek posiada pewne charakterystyczne dla siebie właściwości, można powiedzieć, że jest wyposażony w „surowy materiał” osobowości: konstytucję fizyczną, temperament, inteligencję. Dostrzega się tu silne uzależnienie czynników dziedzicznych, dodając jednak, że warunki środowiskowe(nie tylko rodzina i otoczenia, ale i kultura) odgrywają również znaczną rolę. Każde społeczeństwo ma swoje własne sposoby postrzegania świata, swoją „epistemologię kulturową” i te sposoby różnią się niekiedy w sposób diametralny, tak że wydają się nawet nieprzekładalne.
Dla psychologii głównego nurtu jest dosyć powszechnie podzielane przekonanie psychologów o negatywnym wpływie kultury na psychikę człowieka. Pogląd ten został wyraźnie wyartykułowany w pracach Freuda. Ojciec psychoanalizy uważał, że kultura jest źródłem naszych cierpień, nakładając kaganiec superego na seksualne i agresywne pragnienia i szerzej; ograniczając pole działania zasady przyjemności:
Jeśli kultura wymaga tak wielkich ofiar nie tylko od życia seksualnego, lecz także od agresywnych skłonności człowieka, to zrozumiałym staje się fakt, że ludziom trudno jest znaleźć w niej szczęście.
Na gruncie polskim, najbardziej bezlitosnym krytykiem kulturowych uwarunkowań tj. ograniczeń psychiki jest Kazimierz Obuchowski (1999). Nazywa on dotychczasowe zewnętrzne regulatory naszego życia kulturą przedmiotów, w której jednostka zredukowana jest do pozbawionego kontroli i odpowiedzialności manekina. Indywidualistyczna rewolucja podmiotów, którą autor wietrzy, polegać ma na osobistym, pozakonwencjonalnym dokonywaniu wyborów i braniu za nie odpowiedzialności. Zamiast być egzemplarzem kobiety lub mężczyzny uformowanym według jednego kulturowego przepisu, podmiotowy indywidualista będzie kreatorem siebie samego według własnego planu. I tak we wszystkich dziedzinach życia. Obuchowski nie określa się mianem postmodernisty, jednak jest tej opcji bliski. Terminy emic(lokalny) i etic (uniwersalny) to słowa kulcze psychologii międzykulturowej.

Każda hipoteza psychologiczna rodzi się w określonym kontekście kulturowym, jest więc ona emic # 1, podobnie jak i wyniki przeprowadzonych lokalnie badań. Może być ona następnie przeniesiona na inny grunt i stać się narzuconym etic ( a priori). Krokiem dalszym powinno być adaptacja tego obcego tworu na warunki lokalne, a więc emic #v2. Jeśli z badań prowadzonych w warunkach emic # 1 oraz emic # 2 wyłoni się wspólna, bardziej uniwersalna zależność, wówczas uzyskaliśmy poziom wywiedzionego (a posteriori) etic. (Berry)
Paweł Boski – uważa, że kultura to rzeźbiarka naszych myśli i uczuć. Myślenie, którym chlubi się kultura europejska charakteryzuje się logiką wywodu i akceptacją prawdy w oparciu o dowody (niezbite) bądź to natury rozumowej, bądź to empirycznej. Efektem tego myślenia jest nauka i w ostatecznym rozrachunku – cywilizacja, w której żyjemy. Twórcę naszych kryteriów poprawnego myślenia uznaję się Arystotelesa (wnioskowanie sylogistyczne, prawa tożsamości, niesprzeczności i wyłączonego środka, zasady klasyfikacji i definicji (rozłącznej i wyczerpującej). Na Arystotelesie ufundowana jest nasza edukacja szkolna, importowana na inne kontynenty, jako że Afrykanie (Kpelle, Vai,) pobierający naukę według wzorów kolonialnych, zaczynają myśleć bardziej jak my niż jak ich pozbawieni wykształcenia krewni.

Jak wykazuje analiza kulturowa, inne wielkie cywilizacje nie są zbudowane na pryncypiach logiki formalnej (arystotelesowskiej). Kultura chińska zakłada dialektykę myśli i bytu.
1.Zasada zmiany : Wszystko jest w zmianie, w stawaniu się, jest i nie jest.
2.Zasada sprzeczności: Świat jest pełen sprzeczności, które współistnieją w aktywnym związku i harmonii;
3.Całościowość: Nic nie jest izolowane, wszystko jest połączone i współzależne.
W konsekwencji należy sądzić, że ludzie Zachodu będą preferować myślenie i dowodzenie prawdy w oparciu o zasady niesprzeczności i odrzucania sprzeczności (dowód niewprost); ludzie Wschodu będą natomiast przejawiać inklinacje i preferencje myślenia dialektycznego.

Inne definicje kultury:
1)całokształt dorobku ludzkiego
2)jest jak powietrze – nie zdajemy sobie sprawy z jej istnienia
3) człowiek + natura = kultura; to natura przetworzona przez człowieka
4)zbiór przepisów określający sposób zachowania, myślenia, wzory myślenie i zachowania.
5)Symboliczne i behawioralne dziedzictwo, które otrzymaliśmy od pokoleń, podstawa do rozważań czym jest piękno, normalność; to zestaw  definicja Schweder’anarzędzi wykorzystywany w myśleniu i zachowaniu 
Tak jak osobowość jednostki, tak też i kultura nie jest raz na zawsze przypisanym do danego społeczeństwa zjawiskiem. Jest tworem żywym, zmiennym, nieustannie kwestionowanym i przekształcanym.

Z: . Oleś. Wprowadzenie do psychologii osobowości, s. 84-86
Kultura oddziałuje na każdy właściwie aspekt funkcjonowania osobowości. Cele, które odbieramy, oraz sposoby ich realizacji są uwarunkowane kulturowo. To czy pożądamy sukcesu w obrębie życia zawodowego czy rodzinnego, zależy w wielkim stopniu od wpływów kulturowych.
Osobowość to wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzną integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym (poczucie stabilności). Osobowość jest także definiowana jako charakterystyczny, względnie stały sposób reagowania jednostki na środowisko społeczno – przyrodnicze, a także sposób wchodzenia z nim w interakcje. Osobowość kształtowana jest przez całe życie, szczególnie w okresie dzieciństwa oraz młodości poprzez wpływ bodźców zewnętrznych w procesie socjalizacji, a także własnej aktywności jednostki. Istotną rolę odgrywają tu również wrodzone cechy biofizyczne.
"Kultura jest pewnym zespołem dyspozycji psychicznych przekazywanych w łonie danej zbiorowości przez kontakt społeczny i uzależniony od całego systemu stosunków międzyludzkich." Kultura należy do środowiskowych determinant osobowości. Każda kultura ma swoje własne zinstytucjonalizowane i usankcjonowane wzorce wyuczonych zachowań, rytuały i przekonania. Znaczy to, że większość członków kultury będzie miała wspólne niektóre charakterystyki osobowości (weźmy chociażby kulturę muzułmańską i osobowość Muzułmanów w porównaniu np. do Katolików). Często tak długo nie zdajemy sobie sprawy z wpływów kulturowych dopóki nie znajdziemy się w kontakcie z członkami odrębnej kultury, którzy spostrzegają świat inaczej (oj przeżyłam szok w Izraelu, gdy zderzyłam się z kulturą muzułmańską czy ortodoksyjnie żydowską). Wpływy kulturowe wpływają na to, jak określany nasze potrzeby i sposoby ich zaspokojenia, jak doświadczamy różnych emocji, jak wyrażamy to co czujemy, itd. Itd.
Jednym z badaczy, który zajmował się wpływem kultury na osobowość człowieka był Erich Fromm. Jego teoria wywodzi się z teorii Freuda i Marksa. Ten ostatni wyrażał przekonanie, że ograniczeniem wolności człowieka są obiektywne warunki życia oraz bezkrytyczna akceptacja zewnętrznej kontroli ze strony obyczajów. Ludzie nie mogą być wolni, ponieważ podlegają oddziaływaniu nieświadomych czynników socjokulturowych. 
Fromm podkreślał społeczne i kulturowe determinanty zachowania, w przeciwieństwie do motywacji biologicznych. Mimo, że jak sam podkreślał, kultura również nie odpowiada w pełni, co robić i jak żyć. Człowiek ma niespotykane właściwości: świadomość refleksyjną, rozum i wyobraźnię. Z jednej strony warunkują one rozwój kulturowym ale z drugiej leżą u podłoża egzystencjalnych dylematów, poczucia bezradności i osamotnienia. Potrzeby są wynikiem kulturowej ewolucji człowieka, a ich funkcją jest wypełnienie pustki wynikłej z oderwania od natury. Służą zatem odbudowaniu poczucia łączności ze światem dającej poczucie bezpieczeństwa.

Brak komentarzy: