Mechanizmy wpływu lęku na procesy poznawcze

Lęk jako stan i lęk jako cecha są ważnymi determinantami przebiegu procesów poznawczych – wpływają bowiem na alokację zasobów uwagi selektywnej, determinując sposób przeszukiwania pola uwagi. U osób lękowych w sytuacji braku zagrożenia skaning pola ma charakter ekstensywny (szeroki zakres, płytki poziom przetwarzania), przy czym detekcja sygnałów zagrażających (wywołujących strach) powoduje u tych osób intensyfikację uwagi (wąski zakres, głęboki poziom przetwarzania) oraz jej koncentracje na treściach jej zagrażających (uwaga tunelowa; przekierowanie uwagi z zadania na sygnały lękotwórcze).

W wypadku braku bodźców zagrażających ekstensyfikacja uwagi osób lękowych prowadzi z jednej strony do większej liczby intruzji (problemy z hamowaniem dystrakcji z powodu płytkiego przetwarzania informacji), a z drugiej – do wyraźnej redukcji interferencji Stroopa (korzyści związane ze stosowaniem sensorycznych kryteriów selekcji na płytkim poziomie przetwarzania informacji). W razie wystąpienia bodźców zagrażających (niekorzystna dla Ja ocena innych)intensyfikacja uwagi osób lękowych na treści zagrażające powoduje przeniesienie uwagi z wykonywanego zadania na bodźce lękotwórcze, czeko konsekwencją jest brak czujności na inne sygnały. Usunięcie sytuacji zagrożenia prowadzi z kolei do zwolnienia przetwarzania informacji, ale tylko u osób o niskich wynikach na skali lęku. Osoby lękowe w takim przypadku nadal szybko I ekstensywnie przeszukują pole uwagi.

Autoprezentacje - rodzaje, uwarunkowywania, konsekwencje

Autoprezentacja to próba zakomunikowania poprzez nasze wypowiedzi, zachowania niewerbalne i działania, kim jesteśmy albo za kogo chcielibyśmy być uważani przez innych. Często procesowi autoprezentacji towarzyszy kierowanie wrażeniem.

Kierowanie wrażeniem jest to świadome bądź nieświadome aranżowanie starannie skonstruowanej prezentacji Ja, która wytworzy u innych określone wrażenie, zgodne z naszymi celami czy potrzebami w interakcji społecznej.

Funkcje autoprezentacji:

1. ułatwia wpływ na innych i pozyskanie dóbr lub uniknięcie strat,

2. ułatwia utrzymanie pozytywnej samooceny i/lub konstrukcje własnej tożsamości,

3. regulacja emocji – nasila pozytywne, a osłabia negatywne emocje,

4. regulacja kontaktów społecznych – zapewnia szybkie rozeznanie, kto jest, kim i sprawny przebieg interakcji społecznych;

Jedna czy wiele inteligencji?

Strukturalne (czynnikowe) koncepcje inteligencji

Koncepcje te są odpowiedzią na pytanie, jaka jest wewnętrzna struktura inteligencji. Czy inteligencja, to jedna, czy też wiele zdolności? Jeśli jest to wiele zdolności, to jakie są ich wzajemne relacje? Czy zdolności mają charakter hierarchiczny, czy raczej są wzajemnie niezależne od siebie? Aby odpowiedzieć na te pytania, użyto metody matematyczno-statystycznej, zwanej analizą czynnikową. Za jej pomocą tworzono tzw. modele strukturalne.

Modele hierarchiczne
Pierwszą czynnikową teorię inteligencji stworzył C. Spearman pod wpływem obserwacji uczniów wiejskich szkół. Wziął on pod uwagę ich oceny szkolne z różnych przedmiotów oraz dokonał pomiaru niektórych funkcji psychofizycznych. Korelacja wyników wykazała, że pomiędzy ocenami z przedmiotów szkolnych i pomiarami psychofizycznymi istnieje określona hierarchia: najwyżej ze wszystkimi pomiarami korelowały oceny z filologii klasycznej, następnie z języka francuskiego, angielskiego i matematyki. Najniżej ze wszystkimi pozostałymi ocenami i pomiarami korelowały oceny z muzyki. Na podstawie tych wyników Spearman wysunął wniosek, że wszystkie czynności umysłowe mają jedną wspólną funkcję, podczas gdy pozostałe elementy tych czynności są specyficzne, odrębne dla każdej z nich. Ową naczelną zdolność intelektualną nazwał czynnikiem g (general), zaś zdolności specjalne określił mianem czynników s (specific).

Wpływ otoczenia społecznego na rozwój w okresie dorosłości

Aby o zmianie można było powiedzieć, ze jest rozwojowa musi spełniać następujące warunki: nie może być zmian ani nagła i jednorazowa, ani krótkotrwała, ale zmiana względnie długotrwała; nie może to być zmiana pojedyncza, ale kilka zmian po sobie następujących, czyli ciąg zmian; nie może być ciąg typu stale powtarzającego się zamkniętego cyklu, ale ciąg o charakterze jednokierunkowym” otwartym”, kiedy to w miarę upływu czasu, „ co najmniej jeden parametr danego obiektu zmienia się monotonicznie( tzn. stale rośnie albo stale maleje)- inaczej- ciąg zmian musi tworzyć jakąś uporządkowaną w czasie sekwencję; zmiana toa dotyczy wewnętrznej struktury obiektu, a więc jakościowych przeobrażeń poszczególnych elementów i/lub niektórych relacji między nimi, czy też całego układu powiązań; zmiany układu są względnie nieodwracalne; istotne, kluczowe przyczyny zmian tkwią w samym zmieniających się układzie- zmiany o charakterze rozwojowym są wywoływane przez przyczyny wewnętrzne, czyli są to zmiany spontaniczne, nie inicjowane zewnętrznymi względem układu czynnikami- czynniki zewnętrzne mogą natomiast ową zmianę podtrzymywać, przyspieszać ją bądź opóźniać ale nie mogą jej inicjować.
Współcześnie przyjmuje się iż rozwój jednostki to wypadkowa różnych sił, zarówno o charakterze biologiczny, jako efekt dojrzewania organizmu, jak i o charakterze społecznym, jako efekt uczenia się pod wpływem stymulacji płynącej z otoczenia głownie ja inni ludzie.

Temperament: składnik czy synonim osobowości?

Związek temperamentu z osobowością budzi pewne kontrowersje wśród psychologów. Wynika to głównie z niejasności samego pojęcia osobowości (Allport, 1937 przytacza 50 definicji tego pojęcia).
Badania nad temperamentem wywodzą się z tradycji badań nad różnicami indywidualnymi, będącej jednym z najpopularniejszych i najbardziej klasycznych podejść we współczesnych badaniach nad osobowością (por. Pervin, 1996). Allport (1937) traktował pojęcie osobowości bardzo ogólnie, obejmując nim takie zjawiska, jak: nawyki, postawy ogólne i specyficzne, upodobania i dyspozycje. Te ostatnie opisywał posługując się pojęciem cechy i zaliczał do nich również charakterystyki temperamentu. Różnice indywidualne były dla Allporta składnikiem definicyjnym osobowości. Jego zdaniem: „Osobowość to dynamiczna organizacja wewnątrz jednostki, obejmująca te układy psychofizyczne, które decydują o specyficznych dla niej sposobach przystosowania do środowiska (Allport, 1937, s.48)”.
Z punktu widzenia psychologii różnic indywidualnych, używającej do opisu różnic między ludźmi pojęcia cechy lub pojęć pokrewnych, takich jak czynnik czy wymiar, zaliczanie temperamentu do obszaru osobowości jest w pełni uzasadnione. Temperament, zdaniem wielu autorów (Allport, 1937; Buss i Finn, 1987; Guiford, 1975, Strelau, 1992), to jeden ze składników osobowości.
Wychodząc od podejścia do osobowości charakterystycznego dla teorii cech, można powiedzieć, że:
- temperament to materiał wyjściowy, na podstawie którego kształtuje się osobowość, obejmuje więc pierwotne cechy osobowości (podstawowe i fundamentalne) (Allport, 1937);
- w skład temperamentu wchodzą te cechy osobowości, które obecne są od wczesnego dzieciństwa(Buss i Plomin, 1984);
- temperament obejmuje te cechy osobowości, które mają podłoże biologiczne (Buss i Plomin, 1984, Strelau, 1985, 1994).

Rozbieżność informacyjna jako źródło motywacji

W sytuacjach rozbieżności informacyjnej, a zwłaszcza niedoboru informacji potwierdzających strukturę ja, osobowość uruchamia określone samoregulacyjne mechanizmy przystosowawcze służące podtrzymaniu równowagi funkcjonalnej systemu.
Racjonalizacja - wynajdowanie logicznych powodów lub wyglądających logicznie dla działań impulsywnych, nieprzemyślanych, niezrozumiałych – w poszukiwaniu dobrej, a nie prawdziwej przyczyny.
Projekcja – w projekcji bronimy się przed uznaniem swych własnych niepożądanych cech, przypisując je innym w przesadnych rozmiarach.
Identyfikacja – uznajemy cechy innych ludzi za własne.
Reakcja upozorowana – ukrywanie jakiegoś motywu przed sobą samym wyrażając w zachowaniu motyw przeciwny: matka nie cieszy się na widok dziecka, później staje się pobłażliwa i troskliwa przesadnie, aby pokazać dziecku i przede wszystkim sobie, że jest dobrą matką.
Dysocjacja – rozszczepienie ogólnej aktywności, kiedy spójność naszych uczuć i reakcji zakłócają konflikty powstałe we wczesnym dzieciństwie. Czynności przymusowe i nadmierne teoretyzowanie.
Wyparcie (represja) – proces wyparcia całkowitego impulsu – nie mylić z supresją, która polega na kontroli impulsów. Np. amnezja
Substytucja – rozwiązywanie problemów i redukowanie napięć:
Sublimacja – proces nieakceptowany społecznie znajduje swój wyraz w formie akceptowanej – pragnienie seksualne w listach miłosnych.
Kompensacja – usilne dążenie do powetowania sobie niepowodzenia w jednej dziedzinie działania przez wybicie się w pokrewnej lub innej dziedzinie.

Poznawcze i cechowe ujęcie osobowości

Poznawcze podejście do osobowości
Człowiek to podmiot poznający świat i samego siebie, osoba jako całość. Podejście koncentruje się na pojęciu ja (obrazie własnej osoby), które jest odpowiedzialne za nadawanie sensu naszym doświadczeniom, wyznaczaniem naszych ustosunkowań do świata, podmiotowej kontroli i samoregulacji, co pozwala na integracją własnych zachowań i wywieranie wpływu na bieg wydarzeń.
To podejście koncentruje się na odpowiedzi na pytanie – w jaki sposób osoba funkcjonuje? Wyjaśnia stałość zachowania i trwałość różnic między ludźmi za pomocą nasyconych konkretną treścią – kształtujących się w toku naszego kulturowego doświadczenia reprezentacji poznawczych (obraz siebie, system przekonań), standardów postępowania (przyswojone normy, cele osobiste) oraz programów aktywności (strategie radzenia sobie z problemem).
Inspiracje – społeczna teoria uczenia się - Bandura – osobowość formuje się pod wpływem interakcji z ludźmi i społecznego uczenia się (dzięki systemowi wzmocnień społecznych, modelowaniu, itp.) Zachowanie jest zależne od bodźców sytuacyjnych. Psychoanaliza i jej adaptacyjne podejście do osobowości – osobowość jak żywy organizm, rozwija się przystosowując do wymogów świata i kultury, broniąc swej tożsamości i integralności.
Funkcje osobowości – adaptacja psychologiczna i integracja psychologiczna
Ogólnie podejście poznawcze to głównie badania z kultur indywidualistycznych i co za tym idzie obraz Ja i adaptacja skupia się na wartościach autonomicznych, samorealizujących, i samokontrolujących, podmiotowych. Zupełnie inaczej mogłoby być w Afryce czy Japonii.
Sześć aspektów Ja wg Higginsa – 2 perspektywy – własna i cudza oraz 3 dziedziny podlegające ocenie – ja realne, idealne i powinnościowe. Nakazy kultury głównie w tym trzecim, ale w każdym ważna perspektywa drugiego człowieka, który jest przecież elementem kultury (tak mi się wydaje).